Budowa chemiczna monosacharydów
Zależnie od liczby atomów węgla w cząsteczkach cukrów prostych dzielimy je na triozy zawierające trzy atomy węgla, tetrozy - cztery, pentozy - pięć, heksozy sześć atomówwęgla w cząsteczce itd.
Z chemicznego punktu widzenia proste są aldehydo lub ketonopolialkoholami.
Najprostszymi aldehydowymi i ketonowymi pochodnymi alkoholi wielowodorotlenowych są, powstające w reakcji utleniania gliceryny, aldehyd gliceryny i dihydroksyaceton
Aldehyd glicerynowy jest najprostszym przedstawicielem aldoz, a więc jest aldotriozą, a dihydroksyaceton jest najprostszym przedstawicielem ketoz, a więc jest ketoriozą.
Cząsteczka aldehydu glicerynowego zawiera jeden asymetryczny atom węgla, może więc występować w dwóch odmianach optycznie czynnych. Ponieważ wszystkie wyższe, zawierające więcej atomów węgla w cząsteczce, aldozy i ketozy mają również asymetryczne atomy węgla, aldehyd glicerynowy przyjęto jako wzorzec konfiguracji przestrzennej cukrów.
W cząsteczkach aldotetroz i wyższych monosacharydów liczba asymetrycznych atomów węgla wzrasta, przy czym są one nierównocenne, ponieważ na obu końcach łańcycha znajdują się różne fragmenty
Liczba odmian optycznie czynnych X, przy nierównocennych asymetrycznych atomach węgla w cząsteczce, wynika ze wzoru: X=2n gdzie n oznacza liczbę asymetrycznych atomów węgla. Z tego wynika, że aldotetrozy mające dwa asymetryczne atomy węgla posiadają 22=4 odmiany optycznie czynne, aldotetrozy z trzema asymetrycznymi atomami węgla mają 23=8, a adloheksozy 24=16 odmian optycznie czynnych.
Spośród cukrów prostych najbardziej rozpowszechnione w przyrodzie - najczęściej w postaci związanej - są petozy i heksozy. Związki te w stanie wolnym są rozpuszczalymi w wodzie substancjami, odznaczającymi się słodkim smakiem i wykazującymi w roztworze aktywność optyczną.
